evam ukte bhagavān āyuṣmantam ānandam etad avocat / sādhu sādhv ānanda kiṃ punas te devatā etam artham ārocayanty utāho buddhā bhagavantaḥ / atha tena pratyātmamīmāṃsājñānenaivaṃ prajānāsīti // evam ukta āyuṣmān ānando bhagavantam etad avocat / na me bhagavan devatā etam artham ārocayanti nāpi buddhā bhagavantaḥ / atha tarhi me bhagavaṃs tenaiva pratyātmamīmāṃsājñānenaivaṃ bhavati / buddhavihāreṇādya tathāgato viharati / jinavihāreṇa sarvajñatāvihāreṇa mahānāgavihāreṇa vatādya tathāgato viharati / atītānāgatapratyutpannān sarvān buddhān bhagavataḥ samanupaśyatīti //

このように語られたとき、世尊は尊者アーナンダに対してこう言われた。 「善いかな、善いかな、アーナンダよ、しかしながら、神々がそなたにこのことを告げたのか。あるいは仏・世尊たちが〔告げたの〕か。それとも、自分自身の審察の智によってこのように知ったのか。」 このように語られたとき、尊者アーナンダは世尊に対してこう言った。 「世尊よ。神々がこのことをわたくしに告げたのではありません。また仏・世尊たちが〔告げたの〕でもありません。そうではなくて、世尊よ、わたくしは、自分自身の審察の智だけによってこのように思ったのであります、〈今日、如来は仏の境界に住しておられる。おお今日、如来は勝者の境界、一切智者たることの境界、偉大な象の境界に住しておられ、過去・未来・現在の一切の仏・世尊たちのことを考えておられるのだ〉と。」

After these words, the Bhagavat thus spoke to the blessed Ānanda: 'Well said! well said! Ānanda. Did the gods suggest this matter to you? or the blessed Buddhas? Or do you know this through the philosophical knowledge which you possess?' After these words the blessed Ānanda spoke thus to the Bhagavat: 'The gods, O Bhagavat, do not suggest this matter to me, nor the blessed Buddhas, but this thought occurs to me by my own philosophy alone, viz. that probably the Tathāgata dwells to-day in the state of a Buddha, probably the Tathāgata dwells to-day in the state of a Jina, in the state of omniscience, [in the state of a Mahānāga]; or he contemplates [the venerable Buddhas] of the past, future, and present.'

དེ་སྐད་ཅེས་གསོལ་པ་དང། །བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཀུན་དགའ་བོ་ལ་འདི་སྐད་ཅེས་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །ཀུན་དགའ་བོ་ལེགས་སོ་ལེགས་སོ། །ཅི་དོན་འདི་ཁྱོད་ལ་ལྷ་རྣམས་ཀྱིས་བསྙད་དམ། འོན་ཏེ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་ཀྱིས་ སམ། འོན་ཏེ་བདག་རང་གི་དཔྱོད་པའི་ཤེས་པས་དེ་ལྟར་ཤེས། དེ་སྐད་ཅེས་བཀའ་སྩལ་པ་དང། བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཀུན་དགའ་བོས་འདི་སྐད་ཅེས་གསོལ་ཏོ། ། བཅོམ་ལྡན་འདས་དོན་འདི་ནི་ལྷ་རྣམས་ཀྱིས་བདག་ལ་བསྙད་པ་ཡང་མ་མཆིས། སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་མ་ལགས་ཀྱི། བཅོམ་ལྡན་འདས་བདག་རང་གི་དཔྱོད་པའི་འཚལ་བས་འདི་སྙམ་དུ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ནི་དེ་རིང་འདས་པ་དང། མ་བྱོན་པ་དང། ད་ལྟར་བྱུང་བའི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་དགྲ་བཅོམ་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་རྣམས་རྗེས་སུ་དགོངས་ཤིང། དེ་བཞིན་ གཤེགས་པ་དེ་རིང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གནས་པས་བཞུགས་ཏེ། རྒྱལ་བའི་གནས་པ་དང། ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཉིད་ཀྱི་གནས་པ་དང། གླང་པོ་ཆེན་པོའི་གནས་པས་བཞུགས་པ་སྙམ་བགྱིད་དོ། །

de skad ces gsol pa dang/ /bcom ldan 'das kyis tshe dang ldan pa kun dga' bo la 'di skad ces bka' stsal to/ /kun dga' bo legs so legs so/ /ci don 'di khyod la lha rnams kyis bsnyad dam/ 'on te sangs rgyas bcom ldan 'das rnams kyis sam/ 'on te bdag rang gi dpyod pa'i shes pas de ltar shes/ de skad ces bka' stsal pa dang/ bcom ldan 'das la tshe dang ldan pa kun dga' bos 'di skad ces gsol to/ / bcom ldan 'das don 'di ni lha rnams kyis bdag la bsnyad pa yang ma mchis/ sangs rgyas bcom ldan 'das rnams kyis kyang ma lags kyi/ bcom ldan 'das bdag rang gi dpyod pa'i 'tshal bas 'di snyam du de bzhin gshegs pa ni de ring 'das pa dang/ ma byon pa dang/ da ltar byung ba'i de bzhin gshegs pa dgra bcom pa yang dag par rdzogs pa'i sangs rgyas rnams rjes su dgongs shing/ de bzhin gshegs pa de ring sangs rgyas kyi gnas pas bzhugs te/ rgyal ba'i gnas pa dang/ thams cad mkhyen pa nyid kyi gnas pa dang/ glang po chen po'i gnas pas bzhugs pa snyam bgyid do/ /

このように申上げましたが、 世尊は長老阿難陀に次のごとくに仰せられました。阿難陀よ、善いことである、 善いことである、何とこの意義はお前に諸神が教えたのか。そうでなくて諸仏 世尊か、そうでなくて自分自身の判断によってそのように知ったのか。このように仰せられました。 そうして世尊に長老阿難陀が次のように申上げました。世尊よ この義は諸神が私に教えたのでもありません。諸仏世尊に教えられたのでも ありません。世尊よ、私自身の判断によってこの事を思いまして、如来は今日 過去と未来と現在に居られる如来降伏敵者完全円満の 仏陀等を憶念せられて、如来は今日仏の住所に 住せられ、勝者の住所と、一切智者の住所と、大象 の住所に、住せられるのであると思いました。

仏言賢者阿難。有諸天神教汝。若諸仏教汝。今問我者耶。汝自従善意出問仏耶。阿難白仏言。無有諸天神教我。亦無諸仏教我令問仏也。我自従善心知仏意問仏爾。毎仏坐起行来出入。所欲至到当所作為。諸所教勅者。我輒如仏意。今仏独当念。諸已過去仏。諸当来仏。若他方仏国。今現在仏。独展転相思念故。仏面色光明乃爾耳。

仏告阿難。有諸天来教汝。諸仏教汝令問我耶。若自従智出乎。阿難白仏言。亦無諸天無諸仏教。我今問仏者。自従意出来白仏耳。毎仏坐起若行出入。有所至到。所当作為。所当教勅。我輒知仏意。今仏独当展転相思。故使面色光明乃如此耳。